Mollywood: गिनीज बुक मध्ये नोंद असणाऱ्या “सोंगाड्या”च खर नाव माहीत आहे का..? बँड पथक ते सुपरस्टार दादा कोंडके यांचा प्रवास…
मुंबई ८ ऑगस्ट १९३२ रोजी मुंबईतील एका गिरणी कामगाराच्या कुटुंबात जन्मलेला कृष्णा भविष्यात सर्वांच्या मनावर अधिराज्य करेल असं कोणालाही वाटलं नव्हतं. कृष्णा कोंडके अर्थात सर्वांचे लाडके दादा कोंडके यांच्याबद्दल काही माहीत नसलेल्या गोष्टी जाणून घेऊ.
अभिनेते, निर्माते दादा कोंडके यांनी अनेक गाजलेल्या सिनेमांत काम केलं आहे.दादा कोंडके यांचं खरं नाव कृष्णा कोंडके असं आहे.भालजी पेंढाकरांच्या ‘तांबडी माती’ या सिनेमाच्या माध्यमातून दादा कोंडके यांनी सिनेसृष्टीत पाऊल ठेवलं.दादा कोंडके यांचे सोंगाड्या, आंधळा मारतो डोळा, पांडू हवालदार, राम राम गंगाराम हे सिनेमे चांगलेच गाजले आहेत.बँड पथकाच्या माध्यमातून करिअरची सुरुवात करणाऱ्या दादा कोंडके यांनी सर्वसामान्य प्रेक्षकांचं चांगलच मनोरंजन केलं आहे.सोंगाड्या’ या सिनेमामुळे दादा कोंडके रातोरात सुपरस्टार झाले.
तेरे मेरे बीच में. अंधेरी रात में दिया तेरे हात में, खोल दे मेरी जुबान, आगे की सोच या हिंदी सिनेमांची दादा कोंडके यांनी निर्मिती केली आहे.
दादा कोंडके यांचा ‘पांडू हवालदार’ हा सिनेमादेखील सुपरहिट ठरला.मराठी-हिंदीसह ‘चंदू जमादार’ या गुजराती सिनेमाची निर्मितीही दादा कोंडके यांनी केली आहे.दादा कोंडकेंचा ‘एकटा जीव सदाशिव’ हा सिनेमा प्रेक्षकांच्या पसंतीस उतरला.
ज्येष्ठ मराठी अभिनेते-चित्रपट निर्माते दादा कोंडके यांच्या जीवनाचा आणि कर्तृत्वाचा आढावा घेऊया. तो काळ स्वातंत्र्यपूर्व भारताचा होता. १९३२ चं वर्ष होतं. पुण्याजवळील इंगवली या छोट्याशा गावातील एक कुटुंब कामाच्या शोधात मुंबईत आले होते. मुंबईत, हे कुटुंब लालबागच्या चाळीत स्थायिक झाले, ज्यांचे बहुतेक कुटुंबिय बॉम्बे डाईंगच्या सूतगिरणीत काम करत होते. गोकुळाष्टमीच्या दिवशी मध्य मुंबईतील नायगाव येथे गिरणी कामगार कुटुंबात जन्मल्यामुळे दादांचे नाव कृष्ण ठेवण्यात आले. ते मराठी सिनेसृष्टीतील सर्वात प्रसिद्ध व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक होते, जे सिनेमांतील द्विअर्थी संवादांसाठी प्रसिद्ध होते. मोठा भाऊ या नात्यांने सिनेसृष्टी आणि चाहते त्यांना दादा म्हणूनच हाक मारायचे. यामुळे त्यांनीही सिनेमांमध्ये त्यांचं नाव दादा कोंडकेच लावायला सुरुवात केली.
एकाच टीमसोबत वर्षानूवर्ष काम
दादांनी नेहमी एकाच टीमसोबत काम केलं. त्यांच्या सिनेमांत अभिनेते, तंत्रज्ञ आणि पार्श्वगायकांची टीम कधीच बदलली नाही. त्यांच्या यशात टीमचा फार मोठा वाटा असल्याचं ते अनेकदा म्हणायचे. त्यांच्या टीममध्ये मुख्य अभिनेत्री म्हणून उषा चव्हाण, स्क्रीन प्ले लेखक म्हणून राजेश मुजुमदार (‘पांडू हवालदार’पासून), सुरुवातीला संगीत दिग्दर्शक म्हणून राम लक्ष्मण, गायक म्हणून जयवंत कुलकर्णी आणि नंतर महेंद्र कपूर तर गायिका म्हणून उषा मंगेशकर यांनीच दादांसोबत जास्तीत जास्त काम केलं. तसेच सहाय्यक दिग्दर्शक म्हणून बाळ मोहिते यांनी काम केलं. त्यांच्या काळात त्यांनी स्वत:चं एक शिबीर विकसित केलं होतं.
गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड
दादा कोंडके यांनी रौप्यमहोत्सवी (सलग २५ आठवडे चालू असलेल्या) सर्वाधिक (नऊ) चित्रपटांसाठी गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डमध्येही प्रवेश केला. दादांनी त्यांच्या कारकिर्दीची सुरुवात बँड सदस्य म्हणून आणि नंतर नाट्यअभिनेता म्हणून केली. रंगभूमीवर काम करताना त्यांनी महाराष्ट्रभर दौरे केले ज्यामुळे त्यांना सामान्य लोकांसाठी मनोरंजन म्हणजे काय हे समजण्यास मदत झाली. त्यांचा हा अभ्यास नंतरच्या कामात दिसून आला. त्यांच्या चित्रपटांनी कोणत्याही विशिष्ट सामाजिक वर्गाला लक्ष्य न करता जनतेला लक्ष्य केलं.
रेखा यांनी केलं दादांसोबत काम
बॉलिवूड कलाकारांमध्येही दादा कोंडके खूप लोकप्रिय होते. ‘आगे की सोच’, ‘तेरे मेरे बीच में’, ‘अंधेरी रात में दिया तेरे हाथ में’ आणि यासारख्या काही बॉलिवूड चित्रपटांमध्ये त्याने काम केले. धर्मेंद्र, जितेंद्र आणि अमिताभ बच्चन यांसारख्या अभिनेत्यांनीही त्यांच्या यशाचं कौतुक केलं. बॉलिवूड अभिनेत्री रेखा यांनी तर दादा कोंडके यांच्या ‘भिंगारी’ या चित्रपटाचा भाग असलेली ‘कुठे कुठे जायचं हनिमूनला’ ही लावणीही केली होती. या गाण्यासाठी ज्येष्ठ गायिका आशा भोसले यांनी आपला आवाज दिला होता.
त्यांच्या ‘सोंगाड्या’ या चित्रपटासंबंधीचा वाद आजही अनेकांच्या स्मरणात आहे. कारण त्यांनी तत्कालीन बॉलिवूड सुपरस्टार देव आनंद यांना चित्रपटगृहात कडवी झुंज दिली होती. ‘सोंगाड्या’ ही त्यांची निर्माता म्हणून पहिली कलाकृती होती. वसंत सबनीस यांनी लिहिलेल्या कथेवर गोविंद कुलकर्णी यांनी दिग्दर्शन केले होते. दादरच्या कोहिनूर थिएटरच्या मालकाने कोंडके यांनी चार आठवडे आधी थिएटर बुक करूनही देव आनंदचा ‘तीन देवियां’ प्रदर्शित करण्याचा निर्णय घेतला. त्यानंतर दादा कोंडके यांनी शिवसेनाप्रमुख बाळासाहेब ठाकरे यांच्याकडे मदतीसाठी धाव घेतली. काही वेळातच शिवसैनिक जमा झाले आणि त्यांनी चित्रपटगृहाबाहेर निदर्शने सुरू केली. अखेरीस ‘सोंगाड्या’ कोहिनूरमध्ये प्रदर्शित झाला आणि तो खूप गाजला.
वादग्रस्त खाजगी आयुष्य
दादांचे वैयक्तिक आयुष्य अत्यंत वादग्रस्त राहिले आहे. त्यांनी नलिनी नावाच्या महिलेशी लग्न केले होते आणि नंतर त्यांचा घटस्फोट झाला. घटस्फोटाच्या याचिकेत नलिनी यांनी म्हटले होते की दादा आणि तिने कधीही लग्न केले नव्हते आणि १९६७ पासून तिचा त्यांच्याशी कोणताही संपर्क नव्हता. तिला तेजस्विनी नावाची मुलगी होती जिचा जन्म १९६९ मध्ये झाला होता. अनेकांचा असा विश्वास आहे की तेजस्विनी दादाची मुलगी नव्हती तर काहींच्या मते ती दादाची मुलगी होती पण त्यांनी हयातीत तिचा स्वीकार केला नाही. दादांचा मृत्यूही तितकाच रहस्यमय होता.
मृत्यूविषयीही आहे गुढ
१४ मार्च १९९८ रोजी पहाटे ३.३० वाजता दादर, मुंबई येथील रामा निवास या निवासस्थानी त्यांना हृदयविकाराचा झटका आला. त्यांना तातडीने शुश्रुषा नर्सिंग होममध्ये नेण्यात आले, तेथे त्यांचा मृत्यू झाला. त्यांचे डॉक्टर आणि मित्र डॉ. अनिल वाकणकर यांनी आदल्या दिवशीच दादांची नियमित तपासणी केली होती. ते उषा चव्हाण यांच्यासोबत ‘जरा धीर धरा’ सिनेमात काम करत होता. त्यांच्या मृत्यूच्या काही महिन्यांनंतर समोर आले की, सुश्रुषा येथील डॉक्टरांनी शवविच्छेदन करण्याचा निर्णय घेतला पण तेव्हा अचानकपणे दादा कोंडके यांना त्यांच्यी घरी आणण्यात आले होते.
