? स्त्री आणि पुरुष हे चांगले मित्र कधीच बनू शकत नाही? का फक्त वासनेचाच विचार ●●●●
स्त्री आणि पुरुष यांच्यातील मैत्री बद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण होऊ शकेल?
प्रा जयश्री दाभाडे
आज खूप दिवसांनी खूप चांगला आणि खरा मित्र भेटला.मन अचानक प्रसन्न झालं…. मोकळं हसू खूप दिवसांनी चेहऱ्यावर पसरलं…काही नाही फक्त मोजून दोन ते तीन मिनिटे भेट झाली तीही रस्त्यावर… माझा आणि मित्र लगेच अनेक जणांच्या भुवया उंचावल्या असतील. मित्र तोही एका स्त्रीचा!पुरुषाला एखादी मैत्रीण असू शकते परंतु स्त्रीचा कोणी ही पुरुष मित्र असू शकत नाही.
हीच मानसिकता आपण वर्षानुवर्षे जपत आलो आहोत. अनेकदा खूप बोलायचं असत सांगायचं असत परंतु सगळ्याच भावना सगळ्यांकडे व्यक्त नाही करता येत.मैत्रीची भावना आणि संकल्पना च मुळात खूप निरागस,विश्वसनीय,पारदर्शक अशी असते.त्यात कोणतीही परिभाषा नसावी.स्त्री पुरुष हा भेद नसावा.
मित्र म्हणजे खूप चांगले समुपदेशक किंवा काऊन्सलर असतात.आपण त्यांना काय काय सांगतो आणि ते काय काय ऐकून घेतात. प्रत्येक च गोष्ट समजून घेतील असंही नाही पण मन मोकळं होत हे निश्चित. प्रत्येक अडचणीच्या काळात मदत करतील असही नाही . पण नुसतं आपलं ऐकून घेतल्यानंतरही आपण किती मोकळे होतो. भाव-भावनांचा निचरा झाल्यासारखं वाटतं. ‘व्हॉट अ रिलीफ’ ही टर्म आपण प्रत्यक्ष अनुभवतो. त्या अर्थी प्रत्येक मित्र-मैत्रिणी हे काऊन्सलरच असतात.पण आपल्याकडे एका स्त्री चा मित्र किंवा मैत्रीण ही स्त्रीच असली पाहिजे असा ठाम विचार रुजलेला आहे.
किती तरी वेळा मनातलं काढणं आणि त्याचा निचरा होणं खूप आवश्यक असतं.किती तरी साठलेलं असतं पण मोकळे पणाने मांडता येत नाही. काही वेळा स्त्री ने एखाद्या स्त्री जवळ मन मोकळं केलंच तर त्याचा विपर्यास करण्यात स्त्रिया पटाईत असतात.माल मसाला लावून इतरत्र सांगून समोरील व्यक्तीचा विश्वास तुटण्याची दाट शक्यता असते. त्या तुलनेत पुरुष खूप कमी वेळा असा प्रकार करतात कारण हि स्त्रियांची बायोलॉजीकल समस्या असते.
असं मनातलं निचरा होऊ देणारं एकतरी माणूस पाहिजे.मनातल्या मनात विचार करत किती कुढायचं? फक्त स्त्रियांचाच नाही तर पुरुषांनाही ही समस्या जास्त प्रमाणात सतावते.स्त्री तरी एका कोपऱ्यात बसून रडून घेते आणि तिची तीच मोकळी होते. परन्तु पुरुष तर रडू पण शकत नाही..म्हणून बोल एकदाचा आणि मोकळा हो. मैत्रीच्या या अर्थी एकाकी असणारी माणसं म्हणजे स्त्री पुरुष दोन्हीही अस्वस्थ असतात. ती शोधत राहतात आपलं असं ऐकणारं माणूस.
अनेक वेळा आपल्या सगळ्यात जवळच्या नात्यातही ही मोकळीक मिळत नाही. अगदी नवरा-बायकोच्याही. लग्नानंतरच्या काही काळात लक्षात येतं की, आपल्या आवडीनिवडी किंवा आपला साधा संवाद हा आपण आपल्या जोडीदाराशी करू शकत नाहीत. न बोलता येण्याची, न सांगता येण्याची ही भूक मग कशी भागवायची? नवरा बायकोत काही बिनसलेलं नाहीये पण संवादाच्या या जागा नाहीयेत मग काय करायचं? साहजिकच आपण आपल्या जोडीदारापलिकडंही अशी माणसं शोधू लागतो. ज्यांच्यासमवेत आपला संवाद होऊ शकतो. आपलं बोललेलं ऐकणारं आणि समजून घेणारं अशी कोणीतरी व्यक्ती हवी असते. विवाहित असल्यास ही जागा केवळ नवरा-बायकोतच मर्यादित असावी असं मानणं खूप चूकीचं आहे.
स्त्री-पुरूषांच्या नात्यांचा विचार वासनेच्या पलिकडं करता यायला हवा. मोकळ्या-ढाकळ्या पद्धतीनं नैसर्गिकरित्या एकमेकांशी शेअरींग करणारं हे नातं तर मैत्रीच्याही पलिकडचं असेल. आपण उगीच अशा सगळ्या गोष्टींचा बाऊ करतो.
आज मला हे लिहिताना ‘डिअर जिंदगी’ हा चित्रपट आठवला. या चित्रपटात छोटे-छोटे असे अनेक घटक आहेत की जे आपल्याला आनंद देऊन जातात. याच चित्रपटात काऊन्सिलींगच्या शेवटच्या टप्प्यावर पोहचलेली कायरा म्हणजेच आलिया भट शाहरूख खानला विचारते, “इज देअर सच थिंग अ‍ॅज अ परफेक्ट रिलेशनशिप? एक स्पेशल रिश्ता?” हा प्रश्‍न खूप मोलाचा आहे आणि यावरचं शाहरूख खानचं उत्तरही तितकंच महत्त्वाचं. तो म्हणतो, “का? असं एकच स्पेशल नातं का असावं? अलग अलग एहसासों के लिए अलग अलग स्पेशल रिश्ते क्यों नही हो सकते? एखाद्यासोबत स्पेशल म्युजिकल नातं, एखाद्यासोबत केवळ आवडीचा फक्कड चहा-कॉफी पिण्यापुरतंच नातं, एखाद्यासोबत गॉसिप करण्यासाठीच नातं. एखादं बौद्धिक नातं, ज्याच्याशी पुस्तकी गप्पा मारता येऊ शकतात. या सगळ्यांपैकी एक रोमॅण्टीकवालं नातं असतं. पण आपण या रोमॅण्टीक नात्यावर इतर सर्व नात्यांचं, अपेक्षांच ओझं टाकतो. त्याच एका नात्याकडून सर्वप्रकारची पूर्तता का बरं अपेक्षित करतो? असं करणं म्हणजे रोमॅण्टीक नात्यावर अन्याय करण्यासारखंच नाही का? बापरे अस असं जर प्रत्येक विचारासाठी वेगळं नातं असलं तर किती लफडी आहेत या व्यक्तीची? असा प्रश्नच नाहीतर वादळ उभं राहिलं आपल्या देशात…
किती महत्त्वाची गोष्ट आहे ही. आपल्या वेगवेगळ्या भावना आणि वेगवेगळ्या आवडींसाठी वेगवेगळी विशेष नाती असू शकतात हा विचारच करत नाही.
किती मजेशीर आहे ना ….जोडीदार निवडतानाही आपल्या सर्व भावनांसाठी एकच व्यक्ती हवी असा अनेकांचा अट्टाहास असतो, पण ते शक्य असतं का?
आपण तरी आपल्या जोडीदाराच्या सर्व अपेक्षा पूर्ण करू शकणारे असतो का?
एकूणच काय, विवाहित जोडीदारा पलिकडे अशी स्पेशल नाती असू शकतात का?
त्यांना काय म्हणायचं? मैत्री? प्रेम? मैत्री-प्रेमाच्या अधेमधे? मैत्री-प्रेमाच्या पलिकडे? नाही माहित काय म्हणायचं.
स्त्री-पुरूषांच्या नात्यात नेहमी वासनाच असते असं नाही….
हे अगदी बरोबर आहे, आपण स्त्री-पुरूषांच्या नात्यांमध्ये अशी वासनाच शोधत असतो. त्यात त्या पलिकडं काहीतरी असेल याचा विचार करण्यात खुजेपणा दाखवतो. एखादं असच नातं नाव नसलेलं, बॉण्डींग शेअर करत असणार्‍या आपल्याच दोन सहकार्‍यांवर कॉमेन्ट केली जाते.“बघ, रोमिओ ज्युलिएट येताहेत.” स्वत: विचारांनी बर्‍यापैकी स्वतंत्र असणार्‍या या लोकांकडून अशी कॉमेंट ऐकून कसं तरीच होतं. ‘पण ती पण कोणाची अशी खास मैत्रिण असेल तर इतरांनी काय म्हणावं तिला?’ जेणेकरून वेगवेगळ्या नात्यांना, वेगवेगळ्या भावनांना वेगवेगळे अर्थ असतात याचा उलगडा तरी होईल…!! काय म्हणता बरोबर आहे ना!!!
आज तीन मिनिटांच्या कालावधी नंतर मी निशब्द झाली आणि खूप विचार केला कि हा विचार अधिक लोकांपर्यंत जाणे आवश्यक आहे. फक्त आम्ही 22 व्या शतकात वावरतो,आम्ही खूप आधुनिक विचारांचे आहोत असं म्हणून चालणार नाही. संपलेला सवांद,आयुष्य सुरू ठेवायच असेल तर मित्र, मैत्रिणी आणि त्यांच्यातील बॉंडिंग महत्वाचं आहे. खरंतर यावरून एक गाणं आठवलं ! मितवा सिनेमातील !
“नात्याला काही नाव नसावे, तुही रे मेरा मितवा”
