आरोग्याचा मुलमंत्र…शरीरातील लोह (हिमोग्लोबिन) वाढवण्यासाठी
मानवी शरीरात रक्तातील लाल पेशींमध्ये हिमोग्लोबिन असते. हिमोग्लोबिन रक्तातील ऑक्सिजनचा पुरवठा करण्यासाठी आवश्यक असते. हेम म्हणजे लोह आणि ग्लोबिन म्हणजे प्रथिने. हिमोग्लोबिन कमी होणे म्हणजे रक्तातील लोहाचे प्रमाण कमी होणे. हिमोग्लोबिनमुळे रक्तातील ऑक्सिजनचा शरीराला पूरवठा केला जातो. रक्तातील हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी झाल्यास अशक्तपणा येतो. हिमोग्लोबिनच्या प्रमाणावरून तुमच्या आरोग्याचा अंदाज वर्तवला जाऊ शकतो. पुरूष आणि स्त्रीयांमधील हिमोग्लोबिनचे प्रमाण वय, आहाराच्या सवयी यानुसार बदलते. हिमोग्लोबिनचे प्रमाण आवशक्तेपेक्षा कमी झाल्यास शरीरातील लाल रक्तपेशी कमी होतात. ज्यामुळे रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते आणि आजारपण येण्याची दाट शक्यता असते. यासाठी प्रत्येकाला हिमोग्लोबिन विषयी सर्व माहिती माहीत असायलाच हवी.
हिमोग्लोबिनचे रक्तातील प्रमाण हे ग्रॅम अथवा डेसिलीटरमध्ये तपासले जाते. सहा अथवा तीन महिन्यातून डेली रूटीन चेकअप करून तुम्ही तुमच्या शरीरातील हिमोग्लोबिनची पातळी चेक केली जाते.
हिमोग्लोबिनचे प्रमाण वय आणि लिंगानुसार निरनिराळे असते. नवजात बालकामध्ये हिमोग्लोबिनचे सरासरी प्रमाण 17 ते 22 असू शकते, लहान मुलांमध्ये हे प्रमाण 11 ते 13 असायला हवे. पौढ वयातील महिलांमध्ये याचे हिमोग्लोबिन 12 ते 16 तर पुरूषांमध्ये हे प्रमाण 14 ते 18 असणं गरजेचं आहे. मात्र प्रत्येकाच्या आहारानुसार यात कमी जास्त प्रमाण होण्याची शक्यता दाट असते. शरीरात आदर्श हिमोग्लोबिनचे प्रमाण असण्याठी संतुलित आहार गरजेचा आहे.
आहारात आवर्जून करा या अन्नपदार्थांचा समावेश
पालक : पालक या हिरव्या पालेभाजीमध्ये मोठ्या प्रमाणात लोहाचे प्रमाण असते. सर्वात जास्त लोहाचे प्रमाण असल्यामुळे नियमित पालकची भाजी अथवा इतर पदार्थ खाल्ले तर शरीरातील हिमोग्लोबिन नक्कीच वाढू शकते. शंभर ग्रॅम पालकच्या भाजीमधून अंदाजे ४ मिलीग्रॅम लोह मिळू शकते.
बीट :
बीटामध्ये फोलेटचे प्रमाण सर्वात जास्त असते. म्हणूनच हिमोग्लोबिन कमी झाल्यावर बीटाचा आहारात समावेश करण्याचा सल्ला दिला जातो. व्हिटॅमिन सी आणि लोह अशा दोन्ही गोष्टी बीट खाण्यामुळे मिळू शकतात. शंभर ग्रॅम बीटामधून जवळजवळ ०.८ मिलीग्रॅम लोह मिळते.
चिकन अथवा मटण :
अशक्तपणा झाल्यास त्या व्यक्तीला चिकन अथवा मटणाचे सूप दिले जाते. याचे कारण मटण अथवा चिकनमध्ये खूप मोठ्याप्रमाणावर शरीरातील झीज भरून काढण्याची ताकद असते. मात्र मटण अथवा चिकन करताना ते तेलात न करता उकडून अथवा ग्रील करून खावे. शंभर ग्रॅम चिकन अथवा मटणामधून ०.७ ते २.१ मिलीग्रॅम लोह मिळू शकते.
पीनट बटर :
शेंगदाणे अथवा शेंगदाण्यापासून तयार केलेले पीनट बटर लोह मिळवण्याचा एक उत्तम मार्ग आहे. दररोज नास्ता करताना ब्रेड आणि पिनट बटर खाऊ शकता. शंभर ग्रॅम पिनट बटर मधून १.९ मिलीग्रॅम लोह मिळू शकते.
टोमॅटो :
टोमॅटो हे लोहाचा एक उत्तम स्त्रोत आहे. शिवाय टोमॅटोमधून व्हिटॅमिन सी आणि लोह दोन्ही गोष्टी मिळतात. हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी आहारात भरपूर टोमॅटोचा वापर करा. शंभर ग्रॅम टोमॅटोमधून ०.८ मिलीग्रॅम लोह मिळू शकते.
अंडे :
संडे हो या मंडे रोज खाओ अंडे हे ऐकले असेलच. कारण अंड्यामध्ये अनेक पोषक घटक असतात. महत्त्वाचे म्हणजे अंडे खाण्यामुळे शरीराला लोह मिळते. एका अंड्यातून १.५९ मिलिग्रॅम लोह मिळू शकते.
डाळिंब :
डाळिंबामध्ये लोहासोबत कॅल्शियम, प्रोटिन्स, फायबर आणि इतर अनेक व्हिटॅमिन्स असतात. ज्यामुळे त्याचा आरोग्यावर चांगला परिणाम होतो. अशक्तपणा झाल्यास डाळिंबामुळे शरीराची झिज लवकर भरून निघते. शंभर ग्रॅम डाळिंबाच्या दाण्यातून अंदाजे ०.३ मिलिग्रॅम लोह मिळू शकते.
सुकामेवा :
निरोगी जीवनशैलीसाठी मूठभर सुकामेवा दररोज खावा असे म्हटले जाते. सुकामेव्यातील अंजीर, जर्दाळू , बदाम, काळ्या मनुका, खारीक अशा अनेक ड्रायफ्रुट्समधून लोह मिळू शकते. शंभर ग्रॅम सुकामेवा खाण्यामुळे शरीराला पुरेसे लोह नक्कीच मिळू शकते.
डॉ किशोर बाळासाहेब झुटे पाटील
( होमिओपॅथिक तज्ञ )
